بررسی نقش خانواده در درمان و پیشگیری از عود اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان

درمان اعتیاد نیاز به مداخله و برخورد چند جانبه دارد . خانواده به عنوان رکن اساسی ، نقش مهمی در درمان و پیشگیری از عود اعتیاد می تواند داشته باشد . کمتر فرد معتادی است که قادر باشد به تنهایی از عهده سم زدائی و درمان موفق بر آید . عوامل بسیار متعددی منجر به عود سریع اعتیاد می گردد . لذا هر فرد معتادی نیاز به حمایت و مراقبت از جانب سایرین ، بویژه خانواده دارد . در این مطالعه سعی گردید که نقش خانواده در درمان موفق و پیگیری ( پیشگیری از عود ) اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان مورد ارزیابی قرار گیرد . از میان کلیه مراجعین به کلینیک ترک اعتیاد اصفهان ( مرکز جامع توان بخشی اعصاب و روان ) در سال 81 تعداد چهل نفر در سنین نوجوانی بودند (20-14 ساله ) که برای این مطالعه انتخاب گردیدند . در این ارزیابی میزان مداخله خانواده در ارجاع ، درمان ، نظارت بر رعایت دستورات پزشکی ، پیگیری و مراقبت های لازم ، مورد بررسی قرار گرفت . همچنین میزان موفقیت درمان و میزان عود طی شش ماه ارزیابی گردید. نتایج با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیلی قرار گرفت . اکثریت موارد مرد بودند ( 5/97% ) دامنه سنی مراجعین 14 الی 20 سال با میانگین سنی 2/18 سال بود . بیش از 80% مراجعین به اتفاق مراجعین مایل نبودند که کلیه اطلاعات در اختیار خانواده قرار گیرد و اکثریت ( 65% ) از مداخله خانواده در درمان و پیگیری امتناع می ورزیدند . در مجموع تعداد کمی از خانواده ها به صورت جدی و مستمر برای درمان نظارت داشتند . از خانواده بیمار درخواست می گردید که مداخله مستقیم در درمان داشته باشند و در هر جلسه وظایفی برای آنان تعیین می گردید ، ولی به علت عدم تمایل بیمار و یا بی حوصلگی و فرصت نداشتن و یا عدم احساس مسئولیت خانواده ، درمان و پیگیری را تا انتها دنبال نمی کردند و بیشتر جلسات درمانی بدون حضور همراه ( عضوی از خانواده و یا دوستان ) برگزار می گردید . بیمارانی که خانواده آنها نقش مستمر در درمان و پیگیری داشتند ( 15 %) میزان موفقیت بیشتری در درمان و میزان عود کمتری نسبت به سایرین نشان دادند . ( P<0.05 ) بر اساس اصل راز داری و حفظ استقلال بیمار لزوماً تمامی اطلاعات مربوط به بیمار در اختیار خانواده و دوست فرد معتاد قرار نمی گیرد و مسئولیت اصلی درمان ، پیگیری و مشارکت در جلسات درمانی ، روان درمانی ، گروه های خود یاری و … به عهده بیمار است ولی خانواده به عنوان یک رکن اصلی نقش بسیار مهم و قابل توجهی در درمان و پیشگیری از عود دارد . بدون مشارکت فعال خانواده شکست درمانی و عود به مراتب بیشتر است .